فتق به حالتی گفته می شود که بافت ها یا اندام ها از یک نقطه ضعیف در دیواره عضلات یا بافت های اطراف خود بیرون می زنند. فتق ممکن است مانند یک برآمدگی عجیب به نظر برسد که در طول فعالیت های مختلف یا در موقعیت های مختلف می آید و می رود. همچنین ممکن است علائمی مانند ناراحتی یا درد ایجاد کند. اکثر فتق ها در نهایت به ترمیم جراحی نیاز خواهند داشت.
باد فتق در مردان کجاست؟
بسیاری از فتق ها در ناحیه شکم ) قسمتی از بدن میان قفسه سینه و لگن) رخ می دهند. اگر دچار فتق شکمی باشید، ممکن است بافتی از داخل شکم شما – مانند بافت چربی یا بخشی از روده – به بخش کناری خود (که به طور طبیعی در آنجا قرار ندارد) راه یابد!
اصلی ترین نشانه بسیاری از فتق ها، وجود برآمدگی است که معمولاً هنگام موارد زیر بیشتر به چشم می آید:
- ورزش کردن
- زور زدن
- سرفه کردن
- بلند کردن اجسام سنگین
این برآمدگی معمولاً زمانی که به حالت درازکش قرار می گیرید، ناپدید می شود.
عکس باد فتق در مردان
انواع فتق
انواع مختلفی از فتق می توانند در ناحیه شکم ایجاد شوند که عبارتند از:
- فتق اینگوینال (کشاله ران)
- فتق فمورال (ران)
- فتق نافی
- فتق ناشی از جراحی یا برش (اینسزیونال)
- فتق اپیگاستریک (فوق معده)
- فتق هیاتال (دهانه مری)
فتق اینگوینال:
فتق اینگوینال باعث ایجاد یک برآمدگی در ناحیه کشاله و بالای قسمت داخلی ران می شود. این نوع فتق، شایع ترین نوع فتق محسوب شده و اغلب در آقایان رخ می دهد. فتق اینگوینال زمانی به وجود می آید که دیواره پایین شکم ضعف داشته و باعث بیرون زدن بافت ها از این ناحیه گردد.
فتق فمورال:
فتق فمورال نیز معمولاً خود را به شکل برآمدگی در کشاله ران و بالای داخل ران نشان می دهد. این نوع فتق بیشتر در خانم ها دیده می شود.
فتق نافی:
در فتق نافی، بافت های شکمی از یک نقطه ضعیف در دیواره شکم نزدیک ناف، به بیرون فشار آورده و باعث ایجاد یک برآمدگی اطراف ناف می شوند. فتق نافی بیشتر در نوزادان و کودکان خردسال رخ می دهد.
فتق انسزیونال:
فتق انسزیونال زمانی به وجود می آید که فرد قبلاً تحت عمل جراحی شکم قرار گرفته باشد. در این حالت، بافت های شکمی از محل ضعف در دیواره شکم (که بر اثر وجود جای زخم به وجود آمده است)، به بیرون فشار می آورند.
فتق اپیگاستریک:
در این نوع فتق، بافت های داخلی از دیواره شکم و در ناحیه بین ناف و استخوان جناغ سینه عبور می کنند. فتق اپیگاستریک ممکن است در کودکان نیز ایجاد شده و معمولاً علائم خاصی ندارد.
فتق هیاتال:
فتق هیاتال زمانی رخ می دهد که بخشی از معده از طریق دهانه ای در دیافراگم به سمت حفره سینه بیرون می زند. در این وضعیت، معده از جایی که مری (لوله غذا) از دیافراگم (عضله ی جدا کننده قفسه سینه از شکم) عبور کرده و به سمت بالا حرکت می کند.
علائم فتق چیست؟
علائم فتق به اندازه فتق و محل آن در بدن بستگی دارد. اصلی ترین علامت بیشتر فتق های شکمی، وجود یک برآمدگی یا توده نرم در کشاله ران یا شکم است. معمولاً این برآمدگی را می توان به آرامی به داخل فشار داد و اغلب هنگام دراز کشیدن ناپدید می شود. مردان مبتلا به فتق اینگوینال، ممکن است این برآمدگی را در کیسه بیضه نیز مشاهده کنند.
این برجستگی معمولاً هنگام سرفه کردن یا زور زدن بیشتر قابل مشاهده است. در نوزادانی که فتق نافی دارند، برآمدگی اغلب هنگام گریه کردن دیده می شود. از سایر علائم فتق می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس سنگینی یا ناراحتی در اطراف برآمدگی
- حسی شبیه کشیدگی یا آویزان بودن محل برآمدگی
این علائم معمولاً هنگام سرفه، زور زدن، ورزش کردن یا بلند کردن اجسام بیشتر جلب توجه می کنند.
چه عواملی باعث ایجاد فتق می شوند؟
فتق ها به دلیل وجود ضعف در دیواره شکم به وجود می آیند. این ضعف ممکن است:
- از زمان تولد در بدن وجود داشته باشد
- پس از جراحی شکم ایجاد شود
- به مرور زمان به وجود بیاید
علت ها و عوامل خطرساز برای فتق، به نوع فتقی بستگی دارد.
زمانی که فشار داخل شکم شما افزایش پیدا می کند، احتمال ایجاد فتق بیشتر می شود. این افزایش فشار می تواند بنا به دلایل زیر باشد:
- اضافه وزن یا چاقی
- بارداری
- سرفه مزمن
- یبوست و زور زدن هنگام مدفوع کردن
سایر عوامل خطر برای بعضی از انواع فتق ها شامل افزایش سن و مصرف دخانیات می شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
در صورت مشاهده هر گونه علائم یا نشانه هایی از فتق، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. همچنین در موارد زیر باید سریعاً با اورژانس تماس بگیرید:
- نتوانستید فتق را به داخل شکم برگردانید
- برآمدگی فتق دردناک یا سفت شده است
- رنگ فتق به قرمز، بنفش یا قرمز تیره تغییر کرده است
- به طور ناگهانی دچار درد شکمی که به سرعت شدت پیدا می کند شده اید
- تهوع، استفراغ یا نفخ شکم دارید
- برای دفع مدفوع یا خارج کردن گاز از روده دچار مشکل شده
تشخیص فتق چگونه است؟
پزشک ابتدا سؤالاتی درباره علائم شما مطرح کرده و معاینه جسمی را انجام می دهد. ممکن است پزشک در حالی که ناحیه فتق را لمس می کند، از شما بخواهد سرفه کنید، زور بزنید یا بأیستید. معمولاً برای تشخیص فتق نیاز به آزمایش خاصی ندارید، اما گاهی اوقات پزشک برای اطمینان بیشتر آزمایشات زیر را تجویز می کند:
- سونوگرافی
- سی تی اسکن
- ام آر آی
فتق چگونه درمان می شود؟
درمان فتق به عوامل زیر بستگی دارد:
- نوع فتقی که دارید
- اندازه فتق
- علائم شما
- وضعیت کلی سلامت شما
در صورت ابتلا به فتق، اکیداً از زور زدن و بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
جراحی ترمیم فتق:
عمل جراحی برای ترمیم فتق می تواند به دو روش باز یا لاپاراسکوپی (کم تهاجمی) انجام شود.
روش جراحی باز: در روش جراحی باز جراح یک برش نزدیک محل فتق ایجاد کرده تا فتق را با بخیه ترمیم کند. گاهی اوقات برای تقویت این ناحیه، یک قطعه مش (توری پزشکی) نیز در محل قرار داده می شود.
جراحی لاپاراسکوپی: در جراحی لاپاراسکوپی، چند برش کوچک در دیواره شکم ایجاد می شود. سپس، پزشک از طریق این برش ها لوله بلند و دوربین کوچکی (به نام لاپاراسکوپ) را وارد شکمتان کرده و به کمک تصاویر این دوربین، فتق را ترمیم می کند.
- پیش از عمل جراحی، حتماً درباره انتخاب روش درمان و مزایا و معایب هر روش با پزشک خود صحبت کنید.
- بعد از عمل فتق، باید برای چند هفته از بلند کردن اجسام سنگین یا زور زدن خودداری کنید.
اگر به دلیل داشتن مشکلات پزشکی دیگر، جراحی برای شما خطرناک باشد؛ پزشک ممکن است رویکرد «کنترل و نظارت» را توصیه کند. برای کسب اطلاعات بیشتر حتماً با پزشک خود مشورت نمایید.
درمان فتق اینگوینال:
برای درمان فتق اینگوینال (کشاله ران)، معمولاً جراحی توصیه می شود.
انواع روش های جراحی برای ترمیم فتق اینگوینال عبارتند از:
- جراحی باز (برای آقایان یا خانم ها)
- ترمیم فتق اینگوینال در کودک
- جراحی لاپاراسکوپی (کم تهاجمی) از نوع TEP
- جراحی لاپاراسکوپی (کم تهاجمی) از نوع TAPP
برای بیمارانی که علائم کم و آزار دهنده ای ندارند، ممکن است روش «کنترل و نظارت» مد نظر قرار بگیرد. اما به دلیل احتمال ایجاد عوارض، در صورت عدم وجود هر گونه علائم نیز معمولاً جراحی توصیه می شود.
ترمیم فتق فمورال:
برای فتق فمورال معمولاً جراحی ترمیم فتق تجویز می گردد. در این مورد نیز حتی اگر هیچ علامتی نداشته باشید، برای جلوگیری از بروز عوارض معمولاً جراحی توصیه می شود.
درمان فتق نافی:
فتق نافی کودکان معمولاً تا سن دو تا پنج سالگی به طور طبیعی بهبود می یابد. اگر تا این سن، فتق بهبود نیافته یا اندازه آن بزرگ شود، معمولاً جراحی در دستور کار قرار می گیرد. این عمل تحت عنوان «ترمیم فتق نافی» شناخته می شود.
ترمیم فتق انسزیونال:
اگر دچار فتق انسزیونال (فتقی که در محل برش جراحی قبلی به وجود آمده) هستید، احتمالاً نیاز به جراحی برای ترمیم آن خواهید داشت. این نوع فتق به خودی خود بهبود پیدا نمی کند.
جراحی ترمیم فتق انسزیونال می تواند به دو روش انجام شود:
- جراحی باز
- جراحی لاپاراسکوپی (کم تهاجمی)
عوارض فتق چیست؟
گاهی اوقات ممکن است بخشی از بافت های داخل شکم در فتق گیر بیفتند! در صورت قطع شدن خون رسانی به این بافت ها «فتق خفه شده» یا «فتق استرانگوله» رخ می دهد. اگر بخشی از روده در فتق گیر بیفتد، می تواند منجر به انسداد روده شود. در صورت بروز این عوارض، نیاز فوری به جراحی خواهید داشت.
برای پیشگیری از فتق چه باید کرد؟
با انجام موارد زیر می توان احتمال ابتلا به برخی از انواع فتق ها را کاهش داد:
- کاهش وزن، اگر دچار اضافه وزن یا چاقی هستید
- ترک سیگار
